: Курс политической экономии А.И. Чупрова

: Курс политической экономии А.И. Чупрова

Îá àâòîðå

×óïðîâ

Àëåêñàíäð

Èâàíîâè÷ -

èçâåñòíûé

îáùåñòâåííûé

äåÿòåëü è

ýêîíîìèñò.

Ðîäèëñÿ â 1842

ãîäó â

ã.Ìàñàëüñêå,

Êàëóæñêîé

ãóáåðíèè. Ïî

îêîí÷àíèè

êóðñà â

ñåìèíàðèè

ïîñòóïèë â

äóõîâíóþ

àêàäåìèþ,

îòêóäà

ïåðåøåë íà

þðèäè÷åñêèé

ôàêóëüòåò

ìîñêîâñêîãî

óíèâåðñèòåòà,

ãäå è

îêîí÷èë

êóðñ â 1866 ãîäó

è îñòàâëåí

ñòèïåíäèàíòîì

êàôåäðû

ïîëèòýêîíîìèè.

 1872 ãîäó áûë

êîìàíäèðîâàí

çà ãðàíèöó,

ãäå ñëóøàë

ëåêöèè

Ðîìåðà â

Ëåéïöèãå. Ïî

âîçâðàùåíèè

èç-çà

ãðàíèöû áûë

ïðèãëàøåí è

÷èòàë

ëåêöèè â

ìîñêîâñêîì

óíèâåðñèòåòå

â 1874 ãîäó ïî

ïîëèòýêîíîìèè,

à â 1876 ãîäó

îòêðûë

÷òåíèÿ ïî

ñòàòèñòèêå

è ïðîäîëæàë

èõ äî âûõîäà

èç

óíèâåðñèòåòà.

Âñòóïëåíèå

×óïðîâà â

ñîñòàâ

óíèâåðñèòåòñêèõ

ïðåäñòàâèòåëåé

ñîâïàë ñ

ïîÿâëåíèåì â

ìîñêîâñêîì

óíèâåðñèòåòå

íîâûõ ñèë è

ðàñöâåòîì

ïðåïîäàâàíèÿ

ïîëèòýêîíîìèè

è íàóêè î

ôèíàíñàõ. Â 1875

ãîäó ×óïðîâ

çàùèòèë

ìàãèñòåðñêóþ

äèññåðòàöèþ:

“Æåëåçíîäîðîæíîå

õîçÿéñòâî.

Åãî

ýêîíîìè÷åñêèå

îñîáåííîñòè

è åãî

îòíîøåíèå ê

èíòåðåñàì

ñòðàíû.”

Âòîðîé

êðóïíûé òðóä

×óïðîâà,

ïîñâÿùåííûé

òàêæå

æåëåçíîäîðîæíîìó

õîçÿéñòâó,

ïðåäñòàâëåí

èì â

êà÷åñòâå

äîêòîðñêîé

äèññåðòàöèè:

“Óñëîâèÿ,

îïðåäåëÿþùèå

äâèæåíèå è

ñáîðû ïî

æåëåçíûì

äîðîãàì.

Âàëîâûé

äîõîä è åãî

ôàêòîðû.

Êà÷åñòâî

òîâàðíûõ

ãðóçîâ.” Ýòè

ñî÷èíåíèÿ

ïîÿâèëèñü â

òîò ïåðèîä

âðåìåíè,

êîãäà â

íàøåé

ýêîíîìè÷åñêîé

ëèòåðàòóðå

ïî

æåëåçíîäîðîæíîìó

õîçÿéñòâó

íè÷åãî

ïî÷òè íå

áûëî, ìåæäó

òåì,

áëàãîäàðÿ

ïðàêòè÷åñêîé

âàæíîñòè

æåëåçíûõ

äîðîã è

íåóïîðÿäî÷íîñòè

æåëåçíîäîðîæíîãî

õîçÿéñòâà è

åãî

îòíîøåíèå ê

ãîñóäàðñòâó,

æåëåçíîäîðîæíûå

âîïðîñû

ïðèâëåêàëè

âñåîáùåå

âíèìàíèå.

ßñíîñòü

èçëîæåíèÿ,

èñêóñíûé

àíàëèç

ñëîæíûõ

ÿâëåíèé

ýêîíîìè÷åñêîé

æèçíè,

óìåíèå

èëëþñòðèðîâàòü

âûâåäåííûå

ïîëîæåíèÿ

ðÿäîì

öèôðîâûõ

äàííûõ, à

òàêæå

óêàçàíèå

ñïîñîáà

óðåãóëèðîâàíèÿ

îòíîøåíèé

ïóòåì

âûêóïà â

êàçíó

æåëåçíîé

äîðîãè ïî

ñòðîèòåëüíîé

èõ

ñòîèìîñòè

ñðàçó

âûäâèíóëè

àâòîðà ýòèõ

èññëåäîâàíèé

è ñîçäàëè

åìó â ðÿäó

ýêîíîìèñòîâ

ïî÷åòíîå

ïîëîæåíèå. Â

êà÷åñòâå

ñïåöèàëèñòà

ïî

æåëåçíîäîðîæíûì

âîïðîñàì

×óïðîâ áûë

ïðèãëàøåí ê

ó÷àñòèþ â

èçâåñòíóþ

êîìèññèþ ïî

èññëåäîâàíèþ

æåëåçíîäîðîæíîãî

õîçÿéñòâà â

Ðîññèè. Â 1888

ãîäó îí áûë

ïðèâëå÷åí ê

ó÷àñòèþ â

êîìèññèè

Ïëåâå ïî

èññëåäîâàíèþ

ïðè÷èí

ïàäåíèÿ öåí

íà

ñåëüñêîõîçÿéñòâåííûå

ïðîäóêòû è

ñîâìåñòíî ñ

Ìóñíèöêèì

èçäàë

ñî÷èíåíèå

“Îá

óïîðÿäî÷åíèè

òàðèôîâ ïî

ïåðåâîçêå

õëåáíûõ

ãðóçîâ” (1889). Êàê

ëåêòîð,

×óïðîâ

ïðèâëåêàë â

àóäèòîðèþ

ìàññó

ñëóøàòåëåé.

Êðóïíîé åãî

çàñëóãîé

ÿâëÿåòñÿ

âîçáóæäåíèå

èíòåðåñà ê

íàó÷íûì

çàíÿòèÿì

ñðåäè

ñîòðóäíèêîâ,

ðàáîòàþùèõ

ïîä åãî

ðóêîâîäñòâîì;

èç íèõ

ìíîãèå

ïîçæå

çàíÿëè

ïî÷åòíûå

ìåñòà íà

êàôåäðàõ â

óíèâåðñèòåòàõ.

Äîñòèãàëîñü

ýòî íå

òîëüêî

íàó÷íîñòüþ

è

èçÿùåñòâîì

èçëîæåíèÿ,

íî è

äîñòóïíîñòüþ

ïðîôåññîðà è

âíèìàíèå

åãî ê

ñòóäåíòàì.

Îí íå òîëüêî

äàâàë

îáðàùàâøèìñÿ

ê íåìó

ñîâåòû è

óêàçàíèÿ, íî

è

ïðåäñòàâëÿë

â

ïîëüçîâàíèå

èì êíèãè èç

ñâîåé

ëè÷íîé

áèáëèîòåêè .

Óíèâåðñèòåòñêèå

÷òåíèÿ

èçäàíû

×óïðîâûì ïîä

íàçâàíèåì

“Ïîëèòè÷åñêàÿ

ýêîíîìèÿ” è

“Èñòîðèÿ

ïîëèòè÷åñêîé

ýêîíîìèè”. Â

ÿñíîñòè

èçëîæåíèÿ,

ïî ïðèåìàì

èññëåäîâàíèÿ

íàèáîëåå

ñëîæíûõ

âîïðîñîâ

ïîëèòè÷åñêîé

ýêîíîìèè îí

çàíÿë áû

ïî÷åòíîå

ìåñòî â

ëþáîé

ñòðàíå. Â

îáëàñòè

òåîðèè

×óïðîâ

ðàçäåëÿë

âîççðåíèÿ

èñòîðè÷åñêîé

è ýòè÷åñêîé

øêîë

ïîëèòýêîíîìèè,

à ÷àñòüþ

íàó÷íîãî

ñîöèàëèçìà.

Âìåñòå ñ

Ïîñíèêîâûì

×óïðîâ

ðåäàêòèðîâàë

èçâåñòíîå

èçäàíèå

ìèíèñòåðñòâà

ôèíàíñîâ:

“Âëèÿíèå

óðîæàåâ è

õëåáíûõ öåí

íà

íåêîòîðûå

ñòîðîíû

ðóññêîãî

íàðîäíîãî

õîçÿéñòâà”, â

êîòîðîì åìó

ïðåíàäëåæèò

ðàçäåë

“Âëèÿíèå

õëåáíûõ öåí

è óðîæàåâ íà

äâèæåíèå

çåìåëüíîé

ñîáñòâåííîñòè”.

×óïðîâ äîëãî

ïðèíèìàë

áîëüøîå

ó÷àñòèå â

ãàçåòå

“Ðóññêèå

âåäîìîñòè”,

ïîìåñòèâ â

íåé íåìàëî

ñòàòåé ïî

ýêîíîìè÷åñêèì

âîïðîñàì è â

îñîáåííîñòè

ïî

æåëåçíîäîðîæíîìó

õîçÿéñòâó. Â

1883 ãîäó áûë

èçáðàí

ïðåäñåäàòåëåì

ñòàòèñòè÷åñêîãî

îòäåëåíèÿ

ìîñêîâñêîãî

þðèäè÷åñêîãî

îáùåñòâà, è,

ñäåëàâ åãî

öåíòðîì

çåìñêèõ

ñòàòèñòèêîâ,

îêàçàë

íåñîìíåííîå

âëèÿíèå íà

ðàçâèòèå

çåìñêèõ

ñòàòèñòè÷åñêèõ

èññëåäîâàíèé

â Ðîññèè.

Ïðèíèìàë

äåÿòåëüíîå

ó÷àñòèå â

ðàçðàáîòêå

ïëàíà

ïåðåïèñè

Ìîñêâû â 1882

ãîäó è â åå

èñïîëüçîâàíèè.

Âûéäÿ â

îòñòàâêó,

×óïðîâ

ïðîæèâàë

ãëàâíûì

îáðàçîì çà

ãðàíèöåé.

Íèæå èäåò êðàòêîå èçëîæåíèå êóðñà ïîëèòè÷åñêîé ýêîíîìèè À.È. ×óïðîâà, â êîòîðîì ðàññêàçûâàåòñÿ î âñåõ ýòàïàõ ðàçâèòèÿ ýòîãî ðàçäåëà íàóê.

Ïðåäâàðèòåëüíûå ïîíÿòèÿ

Îñíîâíûå ïðåäïîñûëêè â ïîëèòè÷åñêîé ýêîíîìèè

Ýêîíîìè÷åñêàÿ òåîðèÿ, êàê è âñå äåäóêòèâíûå íàóêè, îòòàëêèâàåòñÿ îò èçâåñòíûõ ðàññóæäåíèé, îñíîâíûõ ïðåäïîëîæåíèé, àêñèîì.

Òàê,

ýêîíîìè÷åñêàÿ

òåîðèÿ

îòòàëêèâàåòñÿ

îò

ïðåäïîëîæåíèÿ,

÷òî ÷åëîâåê

êàê

ñóùåñòâî

ðàçóìíîå,

îáëàäàåò

ñïîñîáíîñòüþ

ïðèñïîñàáëèâàòü

ñðåäñòâà ê

öåëÿì. Òî

åñòü

÷åëîâåê,

åñëè åìó

íàäî,

íåïðåìåííî

ïðåäïî÷òåò

áîëüøóþ

âûãîäó

ìåíüøåé,

ìåíüøóþ

æåðòâó

áîëüøåé èëè

áóäåò

ñòðåìèòüñÿ

ê

íàèáîëüøåé

ïîòðåáíîñòè

ñ

íàèìåíüøèìè

ïîæåðòâîâàíèÿìè,

òàê êàê ýòî

ñëåäñòâèå

îãðàíè÷åííîñòè

÷åëîâå÷åñêèõ

ñèë è

íåîòëîæíîñòè

åãî

ïîòðåáíîñòåé.

Ðåøåíèå

âîïðîñîâ â

îáëàñòè

òåîðåòè÷åñêîé

ýêîíîìèè

ñâîäèòñÿ ê

èññëåäîâàíèþ

òîãî, ÷òî

÷åëîâåê

âñëåäñòâèå

äàííîé

ñîâîêóïíîñòè

îáñòîÿòåëüñòâ,

ñòðåìèòñÿ,

îæèäàåò

íàèáîëåå

âûãîäíûé

áàëàíñ

ìåæäó

âûãîäàìè è

ïîæåðòâîâàíèÿìè.

Íî â æèçíè ÷àñòî âñòðå÷àþòñÿ îòêëîíåíèÿ îò äàííîé êîíöåïöèè (ïðåäëîæåíèÿ): èíîãäà ëþäè íå ïîíèìàþò ñâîèõ âûãîä, íå îñîçíàþò ñâîèõ èíòåðåñîâ, íå çíàþò ñðåäñòâ èõ äîñòèæåíèÿ. Íåðåäêî, çíàÿ ñâîè èíòåðåñû, íå æåëàþò ñëåäîâàòü èì. Ñóùåñòâóåò ìíîãî ðàçëè÷íûõ ïðåïÿòñòâèé, ìåøàþùèõ äîñòèãíóòü öåëè. Íî äî òåõ ïîð, ïîêà îò èçëîæåííîãî ïðåäñòàâëåíèÿ î ÷åëîâåêå íå äîêàçàíû, ïîëèòýêîíîìèÿ ðàññóæäàåò â ñîîòâåòñòâèè ñ íèìè.

Ïîòðåáíîñòè

Äëÿ êàæäîãî ÷åëîâåêà íóæíî â òå÷åíèå ïåðèîäà âðåìåíè (ãîäà, ìåñÿöà, âåêà è ò.ä.) îïðåäåëåííàÿ ìàññà ìàòåðèàëüíûõ ïðåäìåòîâ, ñëóæàùèõ äëÿ îïðåäåëåíèÿ åãî íóæä. Ýòà ìàññà ÿâëÿåòñÿ âåëè÷èíîé äîâîëüíî óñòîé÷èâîé è èçìåíÿåòñÿ ïîñòåïåííî. Íà ýòîé óñòîé÷èâîñòè îñíîâàíû âñå ðàñ÷åòû â õîçÿéñòâå.

Äàâëåíèå ïîòðåáíîñòåé

Ïîòðåáíîñòè áûâàþò:

· íàñóùíûå, íåóäîâëåòâîðåíèå êîòîðûõ ìîæåò ïîäâåðãíóòü îïàñíîñòè ñàìîå ñóùåñòâîâàíèå ÷åëîâåêà (ïîòðåáíîñòü ïèùè, îäåæäû, æèëèùà), è êóëüòóðíûå, íåóäîâëåòâîðåíèå êîòîðûõ ïðè÷èíÿåò ëèøü áîëüøåå èëè ìåíüøåå ëèøåíèå, íåïðèÿòíîñòè, íî íå ãðîçèò æèçíè ÷åëîâåêà;

· èíäèâèäóàëüíûå è êîëëåêòèâíûå.

Ïåðâàÿ ïîòðåáíîñòü âûòåêàåò èç ôèçè÷åñêîé è äóõîâíîé ïðèðîäû îòäåëüíîãî ëèöà, ïîñëåäíèå - èç ïðèíàäëåæíîñòè ÷åëîâåêà ê îáùåñòâó èëè ñîþçó.

Êàæäàÿ ïîòðåáíîñòü èìååò ïðîäîëæèòåëüíîñòü: îíà èñ÷åçàåò è çàòåì ñíîâà âîçîáíîâëÿåòñÿ. Ñïîñîá âîçîáíîâëåíèÿ ïîòðåáíîñòåé äàåò îñíîâàíèå íîâîìó èõ äàâëåíèþ. Åñòü ïîòðåáíîñòè:

· íåïðåðûâíàÿ;

· âîçîáíîâëÿþùàÿñÿ ïåðèîäè÷åñêè;

· âîçîáíîâëÿþùàÿñÿ â íåïðàâèëüíûå ñðîêè, íî òàê ÷òî èõ ìîæíî ðàñ÷èòàòü;

· âîçîáíîâëÿþùàÿñÿ â íåîïðåäåëåííûå ñðîêè, íå äîïóñêàþùèå ïðåäâàðèòåëüíîãî âû÷èñëåíèÿ.

Áëàãîóñòðîåííîå õîçÿéñòâî ïðèíèìàåò â ðàñ÷åò âñå ýòè êàòåãîðèè ïîòðåáíîñòåé.

Áëàãà

×òîáû ïîêðûòü ïîòðåáèòåëüñêèé áþäæåò, íåîáõîäèìà èçâåñòíàÿ ñîâîêóïíîñòü ìàòåðèàëüíûõ ïðåäìåòîâ, ñîîòâåòñòâóþùèõ íóæäàì ÷åëîâåêà. Ïðåäìåò, îáëàäàþùèé îáùåïðèçíàííîé ñïîñîáíîñòüþ óäîâëåòâîðÿòü êàêóþ-íèáóäü õîçÿéñòâåííóþ ïîòðåáíîñòü íàçûâåòñÿ áëàãîì. Åãî ñâîéñòâî -óäîâëåòâîðÿòü ÷åëîâå÷åñêóþ ïîòðåáíîñòü.

Âèäû áëàã

Åñòü áëàãà,

êîòîðûå

ìîãóò

ñëóæèòü

÷åëîâåêó

îäèí ðàç, è

ïîñëå ýòîãî

òåðÿòü ñâîè

ïîëåçíûå

ñâîéñòâà

(äðîâà, ïèùà).

Íî åñòü

áëàãà,

êîòðûå

ñëóæàò

÷åëîâåêó

ïåðèîäè÷åñêè

è ëèøü ïîñëå

ìíîãèõ

ïîòðåáèòåëüñêèõ

àêòîâ òåðÿþò

ñâîè

ïîòðåáèòåëüñêèå

ñâîéñòâà

(ìàøèíû,

äîìà, îäåæäà).

Ïî

îòíîøåíèþ ê

ïåðâîìó âèäó

áëàã

áåðåòñÿ âî

âíèìàíèå

òîëüêî

ïîëüçà,

äîñòàâëÿåìàÿ

ýòèì áëàãîì

÷åëîâåêó; ïî

îòíîøåíèþ ê

äðóãîìó -

ìíîãîðàçîâîãî

ïîëüçîâàíèÿ -

áåðåòñÿ âî

âíèìàíèå íå

òîëüêî

ïîëüçà, íî è

Страницы: 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7